تاریخچه آموزش الکترونیکی
تعریف آموزش
آموزش به فعالیت هایی گفته میشود که با هدف آسان نمودن یادگیری، از سوی آموزش دهنده طرح شده است و بین او و یا یک یا چند یادگیرنده به صورت متقابل (interactive) یا تعاملی در جریان است.
به عبارت دیگر، آموزش فرایند آسان شدن یادگیری و یا کسب دانش، مهارت، عادت‌ها، ارزش ها، و اعتقادات است. روش‌های آموزش شامل تدریس، داستان پردازی، بحث و تحقیقات هدفمند است.
یادگیری چیست
یادگیری، کارکردی است که با آن، دانش، رفتارها، توانمندی‌ها یا انتخاب‌های نو یا موجود به ترتیب، درک یا تقویت و اصلاح می‌شوند، که شاید به یک تغییر بالقوه در ترکیب داده‌ها، عمق دانش، رویکرد یا رفتار نسبت به نوع و گسترهٔ تجارب منجر شود. توانایی یادگیری، در دسترس انسان‌ها، جنبندگان و گیاهان و انواعی از ماشین ها قرار دارد.
به زبان ساده یادگیری یعنی فراگیری اطلاعات، رفتارها، و توانایی‌های جدید که در فرد موثر است و در اثر تجربه و مطالعه و آموزش کسب میشود.
به طور خلاصه
- آموزش فرایند انتقال دانش، ارزشها، مهارت‌ها و نگرش‌ها است که می‌تواند برای یک فرد مفید باشد. در مقابل، یادگیری فرایند اتخاذ دانش، ارزشها و مهارت‌ها است.
- یادگیری غریزه اساسی است که در اختیار همه افراد قرار می‌گیرد. از طرف دیگر، آموزش توسط افراد بدست می آید.
- براساس گفته ها یادگیری یک فرایند مداوم است. آموزش چیزی است که فرد در برخی از نقاط زندگی خود به آن دست می‌یابد.
- یادگیری یک فرایند غیررسمی است و آموزش یک فرایند رسمی است.
- یادگیری دانش بدست آمده از طریق تجربه است و آموزش دانش است که از طریق تدریس بدست می‌آید.
- آموزش چیزی است که فرد از یک منبع خارجی بدست می‌آورد. از طرف دیگر، یادگیری چیزی است که در درون فرد تکامل می‌یابد.
تاریخچه آموزش
فرایند آموزش، از پیدایش انسان بر زمین آغاز شده و به عقیده برخی تعلیم و تربیت از نظر قدمت دومین پیشه انسان‌ها بوده است. در هیچ جامعه ای اهمیت آموزش را نمی‌توان رد کرد. در جوامع قدیم، آموزش رسمی به شکل امروزی آن وجود نداشت. در واقع در جوامع قدیم افراد بالغ نقش معلمین و آموز دهنده ها را ایفا می‌کردند و همه جا مانند کلاس درس بوده است.
با زیاد شدن دانش و اطلاعات در طول زمان باعث شده است که یک فرد بالغ نتواند بر تمامی آن تسلط یابد. آموزش رسمی راه‌حلی برای این مشکل بود. تشکیل یک مکان واحد برای آموزش و متخصصین مربوط به یک دانش خاص باعث انتقال فرهنگ و دانش به طور مثمرثمر کمک می‌کردند. با رشد روزافزون جوامع و فرهنگ‌های مختلف و زیاد شدن پیچیدگی های یادگیری دانش و، آموزش رسمی به عهده موسسات خاصی واگذار شده است و در کل ماهیت آموزش نیز به مرور تغییر پیدا کرد.
آموزش با گذشت زمان به مرور با زندگی افراد ارتباط پیدا کرد. غیرعملی تر شده و با عملگرایی فاصله می‌گرفت. دانش کم کم به صورت فشرده و متمرکز و این امر به فراگیران این امکان را فراهم می‌کرد، که از فرهنگی که از آن در آمده‌اند فراتر رفته و دانش های جدیدی فراگیرند، و با فرهنگ های مختلف آشنایی پیدا کنند که هرگز نمی‌توانستند توسط تجربه مستقیم و یا تقلید از افراد بالغ بیاموزند.
فرایند آموزش امروزه یکی از پایه‌های اساسی پیشرفت جامعه‌ها شده است و روز به روز بر اهمیت آن افزوده شده است و این خود باعث شده است که مقالات و کتاب‌ها و تحقیقات زیادی در زمینه اهداف، محتوا و نحوه بهینه تدریس انجام شود. در زمان حال و دورانی که در آن زندگی می‌کنیم، شاهد شکوفایی بحث آموزش و نظریات تعلیمی هستیم. و هر مدرس و تعلیم دهنده با توجه به شرایط فراگیران از شیوه‌های مختلف آموزشی استفاده می‌کند.
آموزش در جوامع گذشته
در جوامع ابتدایی، آموزش محدود به انتقال فرهنگ و تجربه بود و هدف آن پرورش فرزندان بگونه‌ای بود که اعضای مثمرثمر و خوبی برای گروه خود و یا قبیله‌شان باشند. یک انسان اولیه دنیا را به شکل ثابت و غیرقابل تغییری می‌دیدند. برای آنها فرهنگ خودشان همه دنیایشان را تشکیل می‌داد و این فرهنگ از یک نسل به نسل بعدی تنها مقدار کمی تغییر می‌کرد.
جوامع ابتدایی تاکید زیادی روی لزوم پیوستن افراد مناسب به بدنه قبیله یا گروهشان داشتند. جوامع اولیه اشکال و تنوع فرهنگی زیادی داشته و بیان قوانین عام حاکم بر تمامی آنها کار سختی بوده است. ولی در هر صورت نکات مشترکی بین فرهنگ‌های اولیه وجود دارد. افراد کوچک و خردسال در فعالیت‌های بزرگسالان شرکت می‌کردند. یادگیری به وسیله تقلید، تلاش برای فهمیدن احساسات و انگیزه های افراد بزرگ و تلاش برای شناسایی و تطبیق هویت خود با آنها صورت می‌گرفت.
هنگامی که فرد بالغ میشود، روش آموزش او دگرگون میشود. او دیگر نمی‌بایست هر لحظه و غیرمنظم به تقلید از افراد بالغ بپردازد، بلکه باید رفتارش منظم و استاندارد باشد. فرد بالغ شده ممکن است به صورت ناگهانی از خانواده‌اش جدا شود و به اردوگاهی به همراه افراد تازه بالغ شده دیگر فرستاده شود. دلیل این جدایی این است که فرد وابستگی‌اش را به خانواده کم کند و از نظر عاطفی و اجتماعی خودش را در محیط وسیع‌تر فرهنگی بنا کند.
معلمان و آموزش دهنده ها در این اردوگاه‌ها کسانی هستند که شخص نمی‌شناسد. این مراسمات در واقع عملی است که در آن ارزش‌های فرهنگی، مذهب قبیله‌ای، افسانه‌ها، فلسفه، تاریخ، مراسم‌ها و آداب و رسوم و اطلاعات دیگر تدریس میشود.
آموزش در قدیمی‌ترین تمدن‌ها
تمدن در خاورمیانه، در بین رودهای دجله و فرات و در مصر، حدود ۳۰۰۰ سال قبل از میلاد مسیح شروع شده است. تمدن عمده بعدی ۱۵۰۰ سال بعد در شمال چین زاییده شد. انتقال فرهنگ در این جوامع پیچیده، “نوشتن “را ضروری کرد. البته در هیچ زمانی در دوران باستان، بیشتر از ۲۰ تا ۳۰ درصد مردان بالغ و تقریبا ۱۰ درصد کل جمعیت نمی‌توانستند بخوانندو بنویسند.
آموزش در ایران باستان
در فلات ایران دست‌کم از پانزده هزار سال پیش، انسان زندگی می‌کرده است. نزدیک به چهار‌هزار سال پیش، آریایی‌ها و از جمله مادها، پارسی‌ها و پارتی‌ها به سرزمین ایران مهاجرت کرده‌اند.
در دوره مادها، کودکان و نوجوانان راه و رسم زندگانی و کار و جنگاوری را در خانه و ایل می‌آموختند. آموزش رسمی مخصوص روحانیون بود. روحانیون، گذشته از خواندن و نوشتن، اصول و مراسم دینی، اخترشناسی و شیوه‌های پیشگویی سرنوشت دیگران را می‌آموختند. مردم دیگر از خواندن و نوشتن بی بهره بودند. مادها خطی شبیه خط میخی داشتند.
در زمان حکومت کوروش و جانشینانش، آموزش تحت تاثیر اخلاقیات زرتشتی و نیازهای نظامی جامعه بود. چهار طبقه اجتماعی نیازهایشان را از طریق آموزش برطرف می‌کردند; روحانیون، جنگجوها، کشاورزان و بازرگانان. اخلاقیات زرتشتی آموزش را در جهت پرورش افکار خوب، گفتار خوب و کارهای خوب می‌دید. تعلیم و تربیت در این دوران تاکید زیادی روی پیوندهای خانوادگی و احساسات گروهی، پذیرش حکومت پادشاه، تعلیمات مذهبی، و آماده سازی نظامی داشت.
با تسخیر ایران توسط اسکندر، روش‌های آموزشی یونانی جای روش‌های آموزشی در دوران هخامنشی را گرفت. این رویه در دوران حکومت منسوب به پارت‌ها نیز ادامه یافت; ولی با روی کار آمدن سلسله ساسانی در ایران، نحوه آموزش سنتی ایرانی مجدد احیا شده، توسعه و تکمیل شد. اخلاقیات زرتشتی عملکرد مشابهی مانند دوران هخامنشی داشت. با این تفاوت که در دوران ساسانی تاکید بیشتری روی نیروی کار (مخصوصا کشاورزی)، قداست ازدواج و خانواده و احترام به قانون و نخبه‌گرایی داشت. آموزش در آن دوران پایگاه‌های قوی اخلاقی، اجتماعی و ملی داشت.موضوع درسی سیستم آموزشی شامل تمرینات بدنی و رزمی، خواندن خط پهلوی، نوشتن، ریاضی و هنر بود.
بزرگترین دستاورد آن دوران تاسیس دانشگاه جندی شاپور بود که نقش عمده‌ای در توسعه آموزش پیشرفته داشت. در جندی شاپور فرهنگ‌ها و علوم ایرانی، هندی، یونانی، و رشته های علمی مختلف گرد‌هم آمده بودند. دانشجویانی از سراسر دنیا برای تحصیل به جندی شاپور می‌آمدند. بعد‌ها جندی شاپور نقش مهمی در دستیابی مسلمانان به علوم یونانی و علوم منسوب به روم باستان بازی کرد و از طریق مسلمانان بسیاری از آثار مجدد از عربی به لاتین ترجمه شد.
آموزش مدرن در ایران
شروع آموزش به نحوه مدرن در ایران با تاسیس مدرسه دارالفنون در تهران و با همت امیرکبیر رقم خورد. در دارالفنون علوم فنی، علوم طبیعی و همچنین کمی علوم انسانی توسط استادان خارجی و تحت نظارت رضاقلی خان، تدریس می‌شد. تاسیس این مدرسه باعث ترجمه آثار مختلفی از زبان‌های اروپایی به فارسی شد.
تاریخچه یادگیری الکترونیکی
تاریخچه آموزش الکترونیکی به چند دهه قبل باز می‌گردد، که در آن زمان با اين نام شناخته نميشد. در نخستين شکل آن، اطلاعات در کامپيوترهای بزرگ موسوم به (main frame) ذخيره شده و دسترسی به آنها از طريق ترمينالهاي ابتدايی امکان پذير بود، اما با اختراع اولين کامپيوترهای شخصی و همزمان با توليد و پيشرفت مرورگرهای وب تحول بسيار بزرگی در تکنولوژی آموزشی ايجاد گرديد. بعضی از اشخاص و سازمانها به سرعت خود را با آخرين تغييرات تکنولوژي تطبيق دادند در حالیکه در بيشتر سازمانها زمان زيادی برای ارزيابی، خريد و به کارگيری سخت افزارها و نرم افزارهای جديد لازم بود.
مفهوم يادگيري الکترونیکی (E-Learning)
به طور کلی منظور از E-Learning یا يادگيري الکترونیکی بهره گیری از سیستمهای آموزش الکترونیکی مثل کامپیوتر، اینترنت، سی دی‌های Multimedia ،نشریه‌های الکترونیکی و خبرنامه‌هاي مجازی و نظیر اینهاست که هدف آن کاستن از ميزان ترددها، صرفه جویی در زمان، هزینه و همچنين یادگیری بهتر، سريع‌تر و آسانتر است. یادگیری به طورکلی، فعالیتی دگرگون کننده است و افراد را برای مقابله با رویدادهای محیطی آماده ميسازد.
یادگیری درواقع هم یک رشته فرایند است و هم فرآورده تجربه هاست. یادگیری، تغییری است که در اثرتدریس مطالب و مهارتهای گوناگون در رفتار یادگیرندگان ایجاد ميشود كه ممکن است این رفتار درکوتاه مدت قابل مشاهده و یا حتي غیرقابل مشاهده باشد. سیستمهای (E-learning) و سيستم‌هایی كه امکان یادگیری از راه دور را فراهم می‌کنند بسيار متنوع هستند ولی اولين مسئله آگاهی علاقمندان از نوع این سیستمها و انتخاب صحیح و نحوه درست استفاده از آنها است. این سیستمها گاهی ميتوانند جایگزین کلاسهای حضوری هم باشند. در یادگیری الکترونیکی غیر از اینترنت، سی دی‌های آموزشی، ویدئوهای آموزشی، از ماهواره نيز استفاده ميشود.
مزایای کلی يادگيري الکترونیکی به شرح زیر ميباشد
- يادگيری در هر زمان و مكان و با هر زمينه‌ای
- يادگيری بدون پيش نيازهای يكسان
- يادگيری فردی در كنار يادگيری مشاركتی
- تعيين سرعت و روند آموزش و يادگيری با توجه به نيازهای فردی
- ۵۰ %صرفه‌جويی در زمان
- ۶۰ %صرفه‌جويی در هزينه
- امكان آموزش و يادگيری برای عموم افراد
- آموزش و يادگيری به صورت دو طرفه Interactive
- دريافت سریع نتیجه در آموزش و یادگیری
- يادگيری مطالب بیشتر با استفاده از امکانات Multimedia
- حفظ منابع و کاهش آلودگی‌های محیطی و صوتی و….
